Γιατί σταματούν το ποδόσφαιρο σε ηλικίες 16–17 ετών στην Ευρώπη (Αιτίες)

Η εφηβεία (ηλικίες 16–17) είναι η πλέον κρίσιμη φάση για τη συνέχιση του ποδοσφαίρου.

Μελέτες δείχνουν ότι γύρω σε αυτή την ηλικία παρατηρείται απότομη πτώση της συμμετοχής, π.χ. σε πανευρωπαϊκή έρευνα η ετήσια αναλογία εγκατάλειψης στις νεαρές ηλικίες ήταν 23.9%.

Συνολικά, πάνω από το μισό των νέων θεωρείται ότι διακόπτει έως τα 18 (σε έρευνα σημειώθηκε ότι 52% εγκατέλειψε μέχρι 18 ετών).

Μια συστηματική ανασκόπηση υπογραμμίζει, ότι οι λόγοι διακοπής κατατάσσονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: ψυχολογικοί, κοινωνικοί (διαπροσωπικοί) και οργανωτικοί/δομικοί.

Κάθε κατηγορία περιλαμβάνει πολλαπλούς παράγοντες που συχνά συνυπάρχουν ψυχολογικοί παράγοντες.

Οι ψυχολογικοί παράγοντες σχετίζονται κυρίως με την εσωτερική κατάσταση και τα κίνητρα του παίκτη.

Μελέτες δείχνουν, ότι ο χαμηλός βαθμός ικανοποίησης από το άθλημα, η απώλεια κινήτρου και το αίσθημα ανικανότητας σχετίζονται με αυξημένο ρίσκο εγκατάλειψης.

Ορισμένα βασικά στοιχεία είναι:

Έλλειψη ενδιαφέροντος/διασκέδασης: Όταν το ποδόσφαιρο δεν προσφέρει πια ευχαρίστηση, είτε λόγω ανίας είτε λόγω «κορεσμού» πολλοί νέοι χάνουν το κίνητρο.

Η έρευνα εντοπίζει τη «χαμένη απόλαυση» ως κρίσιμο παράγοντα (π.χ. συναίσθημα ότι το άθλημα έγινε πολύ σοβαρό ή αγχωτικό).

Χαμηλή αυτοεκτίμηση ικανοτήτων: Παίκτες που πιστεύουν ότι υστερούν τεχνικά ή σωματικά σε σχέση με τους συνομήλικους τους, ή συνειδητοποιούν ότι δεν θα γίνουν επαγγελματίες, τείνουν να απομακρύνονται από το άθλημα.

Το αίσθημα αδυναμίας (π.χ. «δεν τα καταφέρνω» ή «δεν βελτιώνομαι») συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα «burnout».

Αγχογόνο περιβάλλον: Υπερβολικές απαιτήσεις στην προπόνηση ή η υπερβολική έμφαση στην επιτυχία δημιουργούν άγχος επιδόσεων.

Μια μελέτη ανέφερε ότι το 18% των διακοπών στους εφήβους σχετίζεται με πολύ υψηλές απαιτήσεις από την ομάδα (παράγοντες έντονης πειθαρχίας/νίκης).

Παράλληλα, η αυξημένη πίεση για επίδοση (π.χ. να γίνουν επαγγελματίες) ενισχύει το άγχος και οδηγεί πολλούς σε αποθάρρυνση.

Κοινωνικές επιρροές

Οι κοινωνικές σχέσεις και οι εξωτερικές απαιτήσεις διαμορφώνουν σημαντικά την απόφαση εγκατάλειψης.

Μεταξύ των παραγόντων, ξεχωρίζουν:

Κοινωνική στήριξη, οικογένεια/φίλοι: Η έλλειψη υποστήριξης από γονείς, προπονητές ή ομάδα αυξάνει την πιθανότητα αποχώρησης.

Για παράδειγμα, έφηβοι με λιγότερη αίσθηση κοινωνικής «ένταξης» (όπως όταν αποχωρούν φίλοι από την ομάδα) παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά διακοπής.

Η στήριξη από τους φίλους είναι κρίσιμη, μελέτες έδειξαν ότι η εγκατάλειψη είναι έως 7.8% υψηλότερη σε νέους με αδύναμους δεσμούς φιλίας.

Σχολικές/εκπαιδευτικές υποχρεώσεις: Οι σχολικές απαιτήσεις (φροντιστήρια, εξετάσεις) στα 15–16 συχνά συγκρούονται με τις προπονήσεις. Επομένως πολλοί νέοι εγκαταλείπουν το άθλημα λόγω αυξημένων σχολικών υποχρεώσεων.

Ο συνδυασμός διαβάσματος και απαιτητικού αθλητικού προγράμματος δημιουργεί κόπωση και συγκρούσεις προτεραιοτήτων.

Αλλαγή προτεραιοτήτων: Καθώς οι έφηβοι μεγαλώνουν, νέες δραστηριότητες και σχέσεις (συγκέντρωση με φίλους, σχέσεις, χόμπι) συχνά κερδίζουν έδαφος.

Πολλοί προτιμούν να αφιερώνουν το χρόνο τους σε μη αθλητικές δραστηριότητες, γεγονός που ευνοεί το «σταμάτημα».

Οργανωτικοί/δομικοί παράγοντες

Οι δομές και οι συνθήκες των Συλλόγων/Ακαδημιών παίζουν επίσης ρόλο, κακή οργάνωση, περιορισμένοι πόροι και ακατάλληλη διαχείριση οδηγούν νεαρούς στο να αποφεύγουν τη συνέχιση.

Παραδείγματα:

Έλλειψη ευκαιριών συμμετοχής: Πολλές Ακαδημίες έχουν περιορισμένο χρόνο παιχνιδιού για κάθε νεαρό παίκτη («καθισμένος στον πάγκο»), γεγονός που μειώνει το ενδιαφέρον τους.

Για παράδειγμα, έρευνα της FA αναφέρει ως αιτίες εγκατάλειψης το μικρό χρόνο συμμετοχής και την υπερεστίαση στη νίκη σε βάρος της εξέλιξης.

Ποσοστό και υποδομές συλλόγου: Ο αριθμός των ομάδων έφηβων έχει μειωθεί σε πολλές χώρες (π.χ. στη Γερμανία το 2010–15 τα κλιμάκια U15–U18 συρρικνώθηκαν κατά 10%).

Αυτό σημαίνει λιγότερες αγωνιστικές ευκαιρίες και αυξημένο ανταγωνισμό για συμμετοχή.

Παράλληλα, η αύξηση αποστάσεων (ταξίδια σε μακρινούς αγώνες) και η υψηλή συχνότητα προπονήσεων επιβαρύνουν το καθημερινό πρόγραμμα των εφήβων.

Διαχείριση τραυματισμών και υποστήριξη: Όταν ένας νέος τραυματίζεται και δεν λαμβάνει επαρκή στήριξη από τον σύλλογο (ιατρική παρακολούθηση, ψυχολογική υποστήριξη), το κίνητρο επανόδου του μειώνεται.

Κακή διαχείριση τραυματισμών ή η αίσθηση ότι ο σύλλογος «τον ξεχνάει» αυξάνει τις πιθανότητες εγκατάλειψης.

Προπονητικό και εκπαιδευτικό περιβάλλον: Η έρευνα καταδεικνύει ότι ομάδες με σύγχυση φιλοσοφίας (π.χ. υπερβολική έμφαση στο αποτέλεσμα) οδηγούν σε υψηλά ποσοστά φυγής.

Συγκεκριμένα, η αίσθηση ότι δέχονται άδικη μεταχείριση από προπονητές ή γονείς (σκληρή κριτική, τιμωρίες) ωθεί τους παίκτες εκτός ομάδας.

Η ποιότητα της εκπαίδευσης των προπονητών (ικανότητα διαχείρισης εφήβων) είναι κρίσιμη για τη διατήρηση των αθλητών.

Συνολικά, τα ευρήματα δείχνουν ότι η εγκατάλειψη του ποδοσφαίρου στην εφηβική ηλικία οφείλεται σε σύνθετους και αλληλεπιδρώντες παράγοντες.

Εξίσου σημαντικό με την αναγνώριση των λόγων, είναι η λήψη μέτρων, όπως βελτίωση της παιδαγωγικής προσέγγισης των ομάδων και την ενίσχυση της ψυχολογικής και κοινωνικής στήριξης των νέων (π.χ. μέσω εκπαιδευμένων προπονητών) και διασφάλιση επαρκών προγραμμάτων εντός και εκτός σχολείου.