ΠΑΣΠ | Απόφαση – ορόσημο για Lassana Diarra, η επόμενη μέρα στις μεταγραφές

Το Δικαστήριο της ΕΕ έκρινε ότι βασικοί κανονισμοί της FIFA παραβιάζουν το ευρωπαϊκό δίκαιο. Η απόφαση ενισχύει τα δικαιώματα των ποδοσφαιριστών και επαναπροσδιορίζει τις ισορροπίες στις μεταγραφές.

Ο Lassana Diarra άλλαξε τους κανόνες για τη λύση των συμβολαίων ποδοσφαιριστών. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΕ) τον Οκτώβριο του 2024 αποφάνθηκε υπέρ του πρώην μέσου της Άρσεναλ, της Τσέλσι και της Ρεάλ Μαδρίτης, Λασανά Ντιαρά, αφού έκρινε ότι συγκεκριμένοι κανόνες μεταγραφών της FIFA παραβιάζουν το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για μια απόφαση-ορόσημο που βελτιώνει την ελευθερία μετακίνησης των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών.

Γιατί ο Lassana Diarra προσέφυγε στη FIFA;

Ο Diarra ενεπλάκη σε διαμάχη με τη Λοκομοτίβ Μόσχας το 2014 και αποχώρησε από τον ρωσικό σύλλογο, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε διαμάχη στο Τμήμα Επίλυσης Διαφορών της FIFA (DRC). Η FIFA, μέσω του Τμήματος Επίλυσης Διαφορών, έκρινε ότι η αποχώρηση ήταν χωρίς δικαιολογημένη αιτία, επιβάλλοντάς του αποζημίωση ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ και ενεργοποιώντας τους σχετικούς περιορισμούς εγγραφής.

Άρθρα των κανονισμών της FIFA τον εμπόδισαν να δεχθεί νέα πρόταση συμβολαίου στο Βέλγιο. Η Sporting Charleroi ενδιαφέρθηκε για την απόκτησή του, αλλά η FIFA αρνήθηκε την έκδοση Διεθνούς Πιστοποιητικού Μεταγραφής (ITC), ενώ ο σχετικός κανονισμός προέβλεπε αλληλέγγυα ευθύνη του νέου συλλόγου για την καταβολή αποζημίωσης, γεγονός που ουσιαστικά μπλόκαρε τη μεταγραφή.

Σε ηλικία 29 ετών, στο απόγειο της καριέρας του, ο Γάλλος πέρασε ένα χρόνο χωρίς σύλλογο. Σύμφωνα με τον Diarra, οι κανονισμοί διέκοψαν άδικα και επηρέασαν αρνητικά την καριέρα του. Το ΔΕΕ αποφάνθηκε υπέρ του Diarra, υπό την έννοια ότι οι δικαστές επιβεβαίωσαν ότι οι κανόνες της FIFA είναι αντίθετοι με τη νομοθεσία της ΕΕ, αναγκάζοντας τη FIFA να προσαρμόσει τους κανονισμούς της.

Ποια η κατάληξη του Δικαστηρίου;

Το Δικαστήριο επικεντρώθηκε στο Άρθρο 17 του Κανονισμού Ιδιότητας και Μεταγραφών Ποδοσφαιριστών (Regulations on the Status and Transfer of Players – RSTP) της FIFA. Ειδικότερα, από το Άρθρο 17§1 δεν ήταν εύκολο να προβλεφθεί από τον ποδοσφαιριστή το ύψος της αποζημίωσης που θα οφείλει, το άρθρο 17§2 προέβλέπε ότι σε περίπτωση καταγγελίας του συμβολαίου χωρίς δικαιολογημένη αιτία τον ποδοσφαιριστή, ο νέος σύλλογος φέρει αλληλέγγυα ευθύνη με τον παίκτη για την αποζημίωση προς τον προηγούμενο σύλλογο και το άρθρο 17§4 σύμφωνα με το οποίο η εγγραφή ενός τέτοιου ποδοσφαιριστή αποτελούσε από μόνη της τεκμήριο ότι παρακίνησε η ίδια τον ποδοσφαιριστή να προβεί στη διακοπή του συμβολαίου, με αποτέλεσμα η FIFA να μπορεί να της επιβάλει εμπάργκο μεταγραφών για δύο μεταγραφικές περιόδους.

Το ΔΕΕ έκρινε ότι οι παραπάνω διατάξεις παραβιάζουν το άρθρο 45 ΣΛΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, καθώς ο Diarra στερήθηκε τη δυνατότητα επαγγελματικής απασχόλησης σε άλλο κράτος μέλος καθώς και το άρθρο 101 ΣΛΕΕ περί περιορισμού του ανταγωνισμού, καθώς απέτρεπαν νέους συλλόγους από την πρόσληψη παικτών υπό τη νομική αβεβαιότητα.

Ποιες ήταν οι συνέπειες σύμφωνα με τους παλαιούς κανόνες;

Για πάνω από δύο δεκαετίες ήταν σχετικά εύκολο για τους συλλόγους να καταγγέλλουν μονομερώς τα συμβόλαια χωρίς βάσιμο λόγο, ενώ οι παίκτες που καταγγέλλουν μονομερώς το συμβόλαιό τους δεν θα μπορούσαν να υπολογίσουν εκ των προτέρων την αποζημίωση που έπρεπε να καταβληθεί, θα ήταν δύσκολο να βρουν νέο σύλλογο και θα τους επιβαλλόταν απαγόρευση ενασχόλησης με το ποδόσφαιρο.

Όσον αφορά την αποζημίωση που έπρεπε να καταβληθεί στον παίκτη, οι κανόνες της FIFA απαιτούσαν από έναν σύλλογο να καταβάλει μια προκαθορισμένη και σταθερή αποζημίωση. Αυτή θα ήταν ίση με την υπολειπόμενη αξία του συμβολαίου, η οποία θα μειωνόταν κατά τον μισθό που θα κέρδιζε ο παίκτης σε μια νέα ομάδα μετά τη λήξη του συμβολαίου. Με άλλα λόγια: ένας σύλλογος γνώριζε τη μέγιστη ζημία του όταν έλυε ένα συμβόλαιο με έναν παίκτη και μάλιστα επωφελούνταν από τη νέα απασχόληση του παίκτη.

Σύμφωνα με τους παλαιούς κανόνες, οι παίκτες σπάνια κατάγγελλαν το συμβόλαιό τους, δεδομένου ότι – σε αντίθεση με το καθεστώς που ίσχυε για τους συλλόγους – η αποζημίωση που θα καταβαλλόταν στον σύλλογο ήταν άγνωστη, όχι καθορισμένη και συνεπώς εντελώς απρόβλεπτη. Καθώς ένας παίκτης δεν γνώριζε με βεβαιότητα ποιες θα ήταν οι οικονομικές συνέπειες σε περίπτωση καταγγελίας του συμβολαίου του, ένας παίκτης θα ήταν πολύ λιγότερο πρόθυμος να το πράξει.

Επιπλέον, ο πρώτος νέος σύλλογος του παίκτη θα ήταν αυτομάτως συνυπεύθυνος για την αποζημίωση. Αυτός ο κανόνας μείωνε σημαντικά τις δυνατότητες απασχόλησης οποιουδήποτε παίκτη που έλυε το συμβόλαιό του, καθώς οι σύλλογοι πιθανότατα θα δίσταζαν να υπογράψουν έναν παίκτη γνωρίζοντας ότι θα ήταν υπεύθυνοι για την καταβολή ενός απροσδιόριστου ποσού αποζημίωσης.

Τα στοιχεία της FIFPRO Europe υπογραμμίζουν περαιτέρω ότι περίπου το 95 τοις εκατό των υποθέσεων απασχόλησης που εκκρεμούν στη FIFA είναι αποτέλεσμα της παραβίασης από έναν σύλλογο.

Η θέση της FIFPRO

Η νομική διευθύντρια της FIFPRO Alexandra Gómez Bruinewoud αναλύει πιο κάτω τι σημαίνει η απόφαση για τους παίκτες, ποιες συνέπειες θα έχει για την επερχόμενη μεταγραφική περίοδο και γιατί οι παίκτες πρέπει να είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να διαμορφώσουν το τι θα συμβεί στη συνέχεια.

Γιατί η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την υπόθεση Diarra είναι καλή για τους παίκτες;
«Είναι καλό γιατί αποδεικνύει πόσο ανισόρροπο ήταν το σύστημα και επαναφέρει ένα λογικό σύστημα υπολογισμού των αποζημιώσεων. Είναι μια καλή απόφαση για τα συμπεράσματά της, αλλά και για τη διάρκεια και το βάθος στο οποίο οι δικαστές προχώρησαν για να εξηγήσουν γιατί και πώς το σύστημα ήταν αντίθετο με το δίκαιο της ΕΕ, και δεν φοβάμαι να πω ότι οι ίδιοι κανόνες της FIFA είναι πιθανώς επίσης αντίθετοι με τους περισσότερους εθνικούς εργατικούς νόμους, καθώς ουσιαστικά εμπόδιζαν έναν εργαζόμενο να εργαστεί εκεί που επέλεγε – ή ακόμη και να εργαστεί καθόλου.».

Γιατί η προηγούμενη μέθοδος παραβίαζε τα δικαιώματα των παικτών και τι σημαίνει το σημερινό σύστημα τώρα;
«Κάθε εργαζόμενος θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να τερματίσει μια συμβατική σχέση. Η γνώση του ποσού που θα πρέπει να πληρώσει ως αποζημίωση αποτελεί μέρος αυτού του δικαιώματος, διότι το δικαίωμα είναι να λαμβάνει μια τεκμηριωμένη απόφαση με βάση τη βεβαιότητα και την προβλεψιμότητα. Επίσης, το γεγονός ότι εγκαταλείπει τη δουλειά του δεν θα πρέπει να τον εμποδίζει να προσληφθεί σε άλλη θέση εργασίας, κάτι που συνέβαινε στο ποδόσφαιρο.

Ο παίκτης μπορεί να έχει διαφορετικούς λόγους για να καταγγείλει μια σύμβαση “χωρίς εύλογη αιτία”. Αυτός ο όρος, “δικαιολογημένη αιτία” είναι παραπλανητικός, καθώς η αιτία μπορεί να είναι “δικαιολογημένη”, μόνο που δεν θεωρείται νομικά επαρκής στους κανονισμούς ή στη νομολογία. Για να δώσω ένα παράδειγμα, μίλησα κάποτε με έναν παίκτη του οποίου η μητέρα είχε καρκίνο και δυστυχώς οι γιατροί δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε άλλο για να τη βοηθήσουν, οπότε ενημέρωσαν τον παίκτη ότι η μητέρα του είχε πάνω κάτω τρεις μήνες ζωής. Ο παίκτης έπαιζε στο εξωτερικό και αποφάσισε να ενημερώσει τον σύλλογο ότι θα έφευγε, για να φροντίσει τη μητέρα του για τον εναπομείναντα χρόνο. Ο παίκτης είχε συμβόλαιο και αυτό δεν αποτελούσε “εύλογη αιτία” για τη λύση του συμβολαίου, οπότε ο παίκτης έπρεπε να καταβάλει αποζημίωση στον σύλλογο.

Η κατάσταση αυτή θα εξακολουθήσει, δυστυχώς, να είναι η ίδια και μετά την απόφαση Diarra, αλλά τουλάχιστον, μετά την Diarra, η αποζημίωση που θα έπρεπε να καταβάλει ο παίκτης θα είναι πολύ χαμηλότερη, καθώς δεν θα είχε συμπεριληφθεί στον υπολογισμό το ποσό της μεταγραφής. Επίσης, αν είχε εφαρμοστεί το εθνικό δίκαιο σε εκείνη την περίπτωση, ο παίκτης, στη συγκεκριμένη χώρα, θα έπρεπε να καταβάλει μηδενική αποζημίωση.».

Τι θέλει να δει η FIFPRO να συμβαίνει τώρα;
«Θέλουμε να μπει ένα τέλος στα διπλά πρότυπα που ισχύουν σήμερα: όταν ένας σύλλογος καταγγέλλει ένα συμβόλαιο χωρίς εύλογη αιτία, γνωρίζει εκ των προτέρων τις οικονομικές συνέπειες – αλλά οι παίκτες δεν έχουν την ίδια μεταχείριση.

Ένα νέο σύστημα μεταγραφών πρέπει να είναι το αποτέλεσμα πραγματικών διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των εκπροσώπων των εργαζομένων και των εργοδοτών.».

Τι πρέπει να κάνουν οι παίκτες αν έχουν αμφιβολίες σχετικά με την τρέχουσα κατάστασή τους;
«Θα πρέπει να επικοινωνήσουν με τον τοπικό τους Σύνδεσμο Ποδοσφαιριστών ή τη FIFPRO. Και οι δύο θα χαρούν να εξετάσουν τη συγκεκριμένη κατάσταση του παίκτη και να τον βοηθήσουν.».

Οι ενέργειες της FIFA μετά την Απόφαση

Η FIFA λαμβάνοντας υπόψη την Απόφαση τροποποίησε τους Κανονισμούς Ιδιότητας και Μεταγραφών Ποδοσφαιριστών (RSTP) τον Ιανουάριο του 2025, προχωρώντας σε σημαντικές αλλαγές (βλ.σελ.29-30). Πιο συγκεκριμένα

• καταργήθηκε η αυτόματη αλληλέγγυα ευθύνη του νέου συλλόγου για την αποζημίωση, καθώς πλέον ορίζεται ότι ο νέος σύλλογος ευθύνεται μόνο εφόσον αποδειχθεί ότι ενήργησε παραπλανητικά ή παρακίνησε τον παίκτη σε παραβίαση του συμβολαίου (άρθρο 17§2),
• η επιβολή αθλητικών κυρώσεων (απαγόρευση μεταγραφών) περιορίστηκε αυστηρά σε περιπτώσεις που διαπιστώνεται υπαιτιότητα, ενώ ορίζονται με σαφήνεια εξαιρέσεις και όρια εφαρμογής (άρθρο 17§4).
• προβλέπεται ρητά πρόσθετη αποζημίωση για παίκτες που καταγγέλλουν συμβόλαιο λόγω καθυστερημένων πληρωμών, ενώ η συνολική αποζημίωση περιορίζεται στο υπόλοιπο αξίας του συμβολαίου. Παράλληλα, ενισχύεται η προβλεψιμότητα και δίνεται έμφαση στη συμμόρφωση με το εθνικό δίκαιο και τις συλλογικές συμβάσεις (άρθρο 17§4).

Οι τροποποιήσεις αυτές αντανακλούν την ανάγκη εναρμόνισης του πλαισίου με το δίκαιο της Ένωσης, ενισχύουν τη νομική ασφάλεια και βελτιώνουν την ελευθερία μετακίνησης των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών.

Η FIFPRO Europe εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις

Βέβαια, υπάρχουν πάντοτε περιθώρια βελτίωσης και σε αυτό το πλαίσιο παρά τις προσαρμογές της FIFA, η FIFPRO Europe εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις ως προς τη συμμόρφωση του νέου πλαισίου με τις αρχές που έθεσε το ΔΕΕ. Τονίζει ότι η διαδικασία υιοθέτησης των τροποποιήσεων ήταν ανεπαρκής και ότι το αναθεωρημένο άρθρο 17.1 εξακολουθεί να μη διασφαλίζει ουσιαστικά τα δικαιώματα των παικτών. Υπογραμμίζει μάλιστα ότι η FIFA, ως μη κυβερνητικός οργανισμός χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση, δεν μπορεί να θεσπίζει κανόνες με χαρακτηριστικά εργατικού δικαίου, ιδίως όταν αυτοί περιορίζουν θεμελιώδεις ελευθερίες των εργαζομένων.

Ένας ποδοσφαιριστής, μια απόφαση, ένα προηγούμενο

Η δικαίωση του Lassana Diarra, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, δεν αποτέλεσε μόνο προσωπική νίκη του ιδίου. Αναμφίβολα, παρά το ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των νέων προνοιών που υιοθετήθηκαν, ενίσχυσε το εργασιακό καθεστώς των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών διεθνώς. Το ΔΕΕ έθεσε ξεκάθαρα όρια στην αυθαιρεσία και έστειλε μήνυμα υπέρ της ισότητας και του σεβασμού στα εργασιακά δικαιώματα στον χώρο του αθλητισμού.

Η επόμενη μέρα στις μεταγραφές δεν θα είναι ίδια – και αυτό, σε μεγάλο βαθμό, το οφείλουμε στον Diarra.

* Άρθρο του Σταύρου Κούρρη, σπουδαστή του Κέντρου Αθλητικού Ρεπορτάζ, ο οποίος πραγματοποιεί πρακτική άσκηση στο Γραφείο Τύπου του ΠΑ.Σ.Π.